Kleine verandering, grote gevolgen

Essevlieskelkje. Foto Maurice van der Molen , GFDL
Het essevlieskelkje groeit op dood hout. 

Wat maakt een schimmel tot een plantenpathogeen? Neem nu de nieuwe essenziekte die al vele slachtoffers maakte in Europa en langzaam maar zeker de Nederlandse grens heeft bereikt. Twintig jaar geleden werd deze boomziekte voor het eerst ontdekt in Polen en zes jaar geleden werd de veroorzaker van de ziekte beschreven: een tot dan toe onbekende schimmel. Deze schimmel groeit in de houtvaten, die daardoor verstopt raken met als gevolg afgestorven takken en bladeren. Vreemd was wel dat de paddenstoelen, die door deze schimmel worden gevormd, precies leken op die van een al lang bekende onschuldige schimmel, het essevlieskelkje, dat al lang ook in Nederland voorkomt. DNA-onderzoek kan de twee soorten onderscheiden. Misschien heeft een kleine verandering in het genoom van het essevlieskelkje geleid tot de nieuwe schadelijke schimmel. Uiterlijk nauwelijks te onderscheiden, maar de één parasiteert wel en de ander niet op levende essen.

Er zijn meer gevallen bekend waarbij een verandering van één gen ervoor zorgt dat een onschadelijk organisme opeens verandert in een ziekteverwekker. Vooral plantenschimmels kunnen er wat van: ze wisselen regelmatig genen of chromosomen met elkaar uit, soms met vervelende gevolgen.