Back to the roots

Wortels van Hyacinthus orientalis. Bron: Wikipedia.Foto en copyright: Sakartvelo, CC-BY-SA-3.0
Glas met wortels van een hyacintenbol. Foto en copyright: Sakartvelo, CC-BY-SA-3.0

Ondergronds
Onder de grond is het een wirwar aan plantenwortels. En deze wortels hebben gezelschap van duizenden micro-organismen, zoals bodembacteriën en bodemschimmels. Veel van deze micro-organismen zorgen ervoor dat planten beter bestand zijn tegen ziekten en plagen. Planten lokken deze nuttige bodemmicroben zelf door bepaalde stoffen uit te scheiden.

Goede en slechte micro-organismen
Natuurlijk komen er in de bodem ook micro-organismen voor die het juist op de plant voorzien hebben. Maar als er genoeg andere micro-organismen bij de plantenwortels rondhangen, dan heeft een plant veel minder last van aantasting door ziekten.

Verstoppertje spelen
Wortels van andere plantensoorten helpen trouwens ook om een plant te beschermen tegen bodemziekten. Als je gewassen door elkaar teelt – intercropping – krijg je gemiddeld 40% minder zieke planten. Hoe dat precies werkt is nog niet bekend. Misschien kan de ziekteverwekker de wortels van de gastplant moeilijker vinden omdat ze ‘verstopt’ zijn tussen de andere plantenwortels.

Paddenstoelentijd

De grote stinkzwam (Phallus impudicus). Auteur: J. Opiola. Copyright: GNU-free, CC4.0. Bron: Wikipedia.
De grote stinkzwam (Phallus impudicus). Foto en copyright: J. Opiala

Als je in de herfst door het bos loopt, struikel je er bijna over. Paddenstoelen. Je komt deze schimmels nu in allerlei verschillende vormen, afmetingen en kleuren tegen. En ook in allerlei geuren. Neem nou de grote stinkzwam. Hij doet zijn naam zeker eer aan want meestal ruik je hem al voordat je hem gezien hebt.

Geen zin om buiten op pad te gaan? Neem dan eens een kijkje op de website Alles over paddenstoelen. Je kunt het zo gek niet verzinnen of het is op deze site te vinden: huilende paddenstoelen, lichtgevende zwammen en Siamese tweelingzwammen.

Sommige zwammen en schimmels kunnen ziekten veroorzaken bij mensen en planten. Maar vaak kunnen we schimmels ook gebruiken in ons voordeel. Bijvoorbeeld als biologische gewasbeschermer tegen de schadelijke coloradokever. Of tegen ziekteverwekkende schimmels en aaltjes.

>> 5 weetjes over paddenstoelen

 

 

 

Tekort aan rijst door Nederlands gras

Grutto (Limosa limosa) in weiland. Foto: B.J. Stijf. Public Domein.
Een grutto, op het punt om weg te vliegen. (klik op de foto om het filmpje te bekijken) Foto:B.J.Stijf. Public Domain.

De Nederlandse weilanden zijn mede de oorzaak van een rijsttekort in Afrika. Rara, hoe kan dat?

Hint: een trekvogel speelt hierbij een belangrijke rol.
Nog een hint: weilanden in Nederland worden steeds vroeger in het jaar gemaaid.


Heb je al een vermoeden?

Of nog geen flauw idee?

Klik op de foto hiernaast voor het antwoord.

Nog meer weten? Klik dan hier >>

 

 

 

Supergroenten?

Groentenmarkt. Foto: Babasteve. Bron: Wikipedis. CCA2.0.
Om alle mensen te kunnen voeden, is er veel (plantaardig) voedsel nodig. Foto en copyright: Babasteve

‘Wat eten we vanavond?’
Waarschijnlijk krijg jij op deze vraag meestal snel een antwoord. Maar de vraag ‘Wat gaan we in de toekomst eten?’, is een stuk lastiger te beantwoorden. De wereldbevolking groeit hard en naar verwachting is er in de komende 40 jaar even veel voedsel nodig als de afgelopen 8000 jaar bij elkaar!

Supergroenten
De oplossing moeten we zoeken bij planten want planten liggen aan de basis van al ons eten. Supergroenten hebben de toekomst. Denk aan gewassen met een hogere opbrengst. Of met meer voedingswaarde. Ook planten die beter bestand zijn tegen plantenziekten en droogte kunnen een belangrijke rol spelen om alle monden te voeden.

Future Food
Daarnaast spelen natuurlijk ook economische zaken een rol. En vergeet ook andere ontwikkelingen niet, zoals het eten van insecten in plaats van vlees. Op 13 september kun je van alles over Future Food zien en proeven in de Botanische Tuinen te Utrecht.

Voor meer info, klik hier >>

Snoeihard tegen kanker

Venijnboom (Taxus baccata). Foto en copyright: D. Descouens, CCA-SA 4.0.
Taxus baccata heeft opvallende rode vruchten. De jonge takjes en naalden worden gebruikt voor de productie van chemokuren. Foto en copyright: D. Descouens.

Iedereen kan deze zomer helpen bij de bestrijding van kanker. Gewoon vanuit de tuin. Simpelweg een kwestie van snoeien. Moet het natuurlijk wel een taxusheg of -struik zijn. De jonge takjes en naalden van Taxus baccata bevatten namelijk een bijzondere stof: baccatine.

Chemokuur
Baccatine wordt gebruikt voor de productie van chemokuren tegen kanker. Voor één chemobehandeling is nogal wat taxussnoeisel nodig, wel 1 m3. Bovendien moeten het vooral jonge, éénjarige takjes zijn. En het liefst een beetje schoon.

Giftig
Aan de slag dus! En wanneer je zelf geen tuin met taxus hebt, kun je misschien de heg van de buurman snoeien (wel eerst even vragen natuurlijk…). Pas wel een beetje op bij het snoeiwerk want taxus is een giftige plant en wordt daarom ook wel venijnboom genoemd.

De inzamelingsactie loopt tot 31 augustus. Op de website Vergroot de hoop zijn alle inleverpunten te vinden.

Fijne zomervakantie!

 

Boomgaarden verwoest door bacterie

Olijfboomgaard Z-Italie, aangetast door Xylella fastidiosa .. Foto en copyright: R. Krugner (ARS).
De olijfbomen in deze boomgaard in Zuid-Italie zijn aangetast door de olijfbomenpest, veroorzaakt door de Xf-bacterie. Foto en copyright: Rodrigo Krugner (ARS).

Zuid-Italië wordt geteisterd door de Xf-bacterie die al 11 miljoen olijfbomen heeft besmet. Terwijl de prijs van olijfolie omhoog schiet, neemt de EU maatregelen om de bacterie uit te roeien.

Of dat gaat lukken is nog maar de vraag. Eerste aandachtspunt is te zorgen dat Xylella fastidiosa, zoals Xf officieel heet, zich niet verder verspreid. Olijfboeren in Spanje en Griekenland zijn bang dat de olijfbomenpest binnenkort ook bij hen zal toeslaan.

Olijfbomenpest
Olijfbomen, soms eeuwenoud, die besmet raken met de Xf-bacterie drogen uit en sterven binnen twee jaar. De Italiaanse boeren verwachten dat de verwoestende olijfbomenpest de olijvenoogst dit jaar zal halveren.

Rotterdamse haven
De ziekte is waarschijnlijk via import van zieke planten uit Centraal-Amerika in Europa terechtgekomen. Bladvlooien en andere insecten zorgen voor verdere verspreiding. Ook in Nederland gelden verscherpte maatregelen, met name in de Rotterdamse haven, om verdere handel in zieke planten te voorkomen.

Hond speurt naar zieke plant

Speurneus (Hondenneus). Foto: Elucidate. Bron: Wikipedia.CCby, 3.0.
Een speurneus voor zieke planten. 

Speurhonden die helpen bij de detectie van zieke planten. Binnenkort wordt dat realiteit. In Australië worden al honden getraind om de schadelijke druifluis (Phylloxera) op te sporen, die steeds vaker opduikt in de wijngaarden daar. In Nederland gaan twee studenten uitzoeken of speurhonden in te zetten zijn als hulpje voor de keurmeesters van NAKtuinbouw.

Sommige plantenziekten zijn lastig te vinden met het blote oog. En laboratoriumtesten op de aanwezigheid van ziekten en plagen zijn tijdrovend en duur. De gevoelige neus van de speurhond kan hopelijk de ziekteverwekkers ruiken of stoffen waarnemen die door de zieke planten worden uitgescheiden.

De studenten gaan in hun onderzoek onder andere bekijken of de omstandigheden van een perceel, koelcel of opslag de nauwkeurigheid van een speurhond kan beïnvloeden.

 

Plant eens een boompje

Bomen planten met een drone als vliegende zaaimachine. Bron en copyright: http://www.biocarbonengineering.com.
Een drone als vliegende zaaimachine. Bron en copyright: http://www.biocarbonengineering.com

Of plant er maar meteen 36.000 op een dag. Volgens een Amerikaanse oud-NASA ingenieur is het mogelijk. Gewoon een paar drones gebruiken. Het is volgens hem dé oplossing om de wereldwijde ontbossing tegen te gaan.

Het idee is eigenlijk simpel: je gebruikt een drone als vliegende zaaimachine. Vanaf ongeveer 2,5 meter boven de grond, schiet het onbemande vliegtuigje boomzaden naar beneden. Elk zaad is beschermd door een coating met voedingsstoffen.

Deze plantmethode vanuit de lucht is naar verwachting niet beter dan planten met de hand. Maar het is wel sneller en goedkoper. Bovendien kunnen de drones ook boven moeilijk bereikbare plaatsen komen om daar boomzaden te planten.

 

Borrelzaadjes

Pillenzaad: suikerbietenzaadjes met een beschermende coating. Bewerking van origineel
M en M’s? Of een nieuwe smaak borrelnootjes? Nee, het is pillenzaad! (Sandstein – Licensed under CC BY-SA 3.0)

Ze lijken een beetje op M en M’s of op felgekleurde borrelnootjes. Maar dat zijn het niet. Het is pillenzaad: suikerbietenzaden met een beschermlaagje er omheen.
De coating zorgt ervoor dat het zaaien een stuk preciezer gebeurt. Bovendien bevat de beschermlaag een kleine hoeveelheid fungiciden, die het zaadje tijdens bewaring beschermt tegen zaadschimmels en, na het zaaien, tegen bodemschimmels.
Soms wordt ook nog een insecticide toegevoegd aan het ‘beschermjasje’. Dat heeft twee voordelen: 1. het beschermt het jonge kiemplantje direct tegen insectenvraat. 2. het is goedkoper en minder milieubelastend dan later in het veld een bespuiting met insecticide uit te voeren.


Bekijk de opbouw van de verschillende laagjes van pillenzaad >>

 

Varken als onkruidbestrijder

Varken als onkruidbestrijder? Foto: N. Bangsgaard. Copyright CC 2.0. Bron: Wikimedia Commons.
Is een varken geschikt als onkruidbestrijder?

Het is voorjaar. De bloempjes bloeien, de bomen worden groen èn het onkruid steekt weer de kop op. Maar waarom druk maken om een paar grassprietjes of paardebloemen op de stoep? Helemaal mee eens, een beetje ‘onkruid’ is niet erg. Maar sommige planten maken het te bont. Bijvoorbeeld de Japanse duizendknoop (Fallopia japonica).

Deze plant, die van nature niet in Nederland voorkomt, blijkt het hier heel goed te doen. Zo goed, dat hij alles overwoekert en de natuur verstoort (een invasieve exoot noem je dat). Door zijn wortelstokken is duizendknoop nauwelijks uit te roeien en veroorzaakt zelfs schade aan rioolbuizen en beton.

Maar er komt hulp uit onverwachte hoek. Binnenkort start een proef om varkens in te zetten voor het opvreten van het onkruid. Eerst de bladeren en de stengels en daarna hopelijk ook de wortelstokken… Dat is wat je noemt biologische bestrijding.


Meer over de proef met de varkens >>
Studentenverslag over Japanse duizendknoop>>

 

Power to the pieper

Power to the pieper - sticker op een zak superfood. Foto en copyright: http://powertothepieper.aardappels.nl/.
Foto en copyright: http://powertothepieper.aardappels.nl.

Gojibessen, quinoa en kokosbloesemsuiker. Een kleine greep uit de superfoods, die helemaal hip zijn en tegenwoordig ook bij de winkel om de hoek te koop zijn. De vaak exotische zaden, noten en vruchten zouden bomvol gezonde plantenstoffen zitten. Het Voedingscentrum zet hier vraagtekens bij: “De vitamines en antioxidanten die in deze producten zitten, komen ook voor in gewone voedingsmiddelen. Er bestaat niet één superfood. Gevarieerd eten is het belangrijkst.”

Ophouden met die gekte, dacht ook de Nederlandse Aardappel Organisatie en maakte een grappige video om de aardappel van eigen bodem als powerfood neer te zetten.

Bekijk hier de video Power to the pieper of download het filmpje op je mobiel.

 

 

Robot speurt naar zieke plant

Lang voordat je met het blote oog kunt zien dat een plant geïnfecteerd is, heeft de kasrobot een ziek plantje al gevonden en met een precisieschot aangepakt.

Met speciale sensoren speurt de robot door de hele kas naar planten die een afwijkende fotosynthese hebben. Dat wijst namelijk op stress. En die stress kan het gevolg zijn van een schimmel, bacterie of andere plantenziekte.

Zodra de robot een afwijkende plant spot, kan hij ingrijpen door heel nauwkeurig de zieke plant te behandelen. Dit heeft twee voordelen. 1: je bent er op tijd bij en voorkomt meer besmettingen. 2: er is minder gewasbeschermingsmiddel nodig.

Lees meer over de stressmeter en doe zelf de plantenstress-test >>

Windboom

iconrIs het een boom? Is het een kunstwerk? Nee, het is de windboom!

 

Deze bijzondere, 11 meter hoge boom hangt vol met kleine groene turbines. Zodra er een briesje waait, gaan de turbines langzaam ronddraaien en wordt er stroom opgewekt. De boom levert dus windenergie.

 

De Franse ontwerper noemde zijn creatie L’éolien 2.0 en hoopt dat de windboom op veel plekken zal worden ‘aangeplant’. Bijkomend voordeel van de boom: ze verliest in de herfst haar blaadjes niet.

 

 

 

 

 

Down to earth

Foto: Werkgroep Jaar van de Bodem.
Foto: Werkgroep Jaar van de Bodem.

Niet het meest sexy onderwerp ter wereld, maar eigenlijk best veelzijdig: de bodem. Vaderland, archeologie, aardgas, bodemvervuiling, schatgraven. Allemaal bodem. Bovendien zijn we voor ons voedsel afhankelijk van de bodem.

De samenstelling van de bodem heeft grote invloed op de plantengroei en daarmee op al het leven op aarde. Een handjevol grond zit zelf trouwens ook vol leven: regenwormen, allerlei insecten, 10.000 verschillende soorten bacteriën en gemiddeld 2 kilometer schimmeldraad.

Tegenwoordig hoor je steeds vaker praten over een “weerbare bodem”. Dit betekent dat de bodem er voor zorgt dat planten minder vatbaar zijn voor plantenziekten. Wil je weten hoe bodemweerbaarheid werkt?

 

Bekijk het hier >>

 

En dus is 2015 uitgeroepen tot het Jaar van de Bodem!