appelschurft-belang

Algemeen Belang Symptomen Biologie Ziektecyclus Bestrijding Referenties

Stilleven met appels. Schilder: Gustave Courbet; Copyright verlopen, Public Domain; Bron: Cultuurwijzer.nl.
Stilleven met appels (churft), door Gustave Courbet, 1872. Vroeger en nu.

Appelschurft is al heel lang een probleem in de appelteelt. De symptomen van de ziekte zijn al zichtbaar op schilderijen uit de 15e en de 16e eeuw. Uit het feit dat de ziekte zo vaak voorkomt op afbeeldingen blijkt dat de ziekte algemeen voorkwam, en dat aangetast fruit ook niet onacceptabel was. Alle gangbare appelrassen waren vatbaar voor de ziekte en er waren geen chemische bestrijdingsmiddelen tot het einde van de 19e eeuw toen fungiciden op basis van koper en zwavelverbindingen beschikbaar kwamen. Bespuiting gaf bescherming tegen infectie, maar veroorzaakte ook schade aan het blad. Hoewel er tegenwoordig veel efficiëntere bestrijdingsmiddelen bestaan en er resistente appelrassen beschikbaar zijn, is appelschurft nog steeds de ziekte die de grootste economische schade veroorzaakt in appel, zowel in Europa als ook in Amerika en Azië.

Onderzoek

Ascus met 8 geslachtelijke sporen (ascosporen) van Venturia inaequalis. Public Domain; Bron: Wageningen Universiteit.
Sporenzakje (ascus) met 8 sporen.

Venturia inaequalis is ook heel belangrijk geweest in genetische studies. De overerving van de eigenschappen die ziekte veroorzaken en de werking van de verschillende paringstypen (stammen die zich met elkaar geslachtelijk kunnen voortplanten) werden al voor de tweede wereldoorlog bestudeerd. Deze informatie vormt tot op vandaag de dag de basis voor de genetische achtergrond van ziekteverwekking. Een aantal gunstige eigenschappen voor deze schimmel als onderzoeksobject, is de grote diversiteit in stammen waarvan sommige wel, en andere niet ziekteverwekkend zijn en het feit dat hij – net als de meeste schimmels – haploïd is (alle chromosomen komen in enkelvoud in de cel voor), waardoor de eigenschappen direct tot uiting komen. Bovendien kunnen de 8 sporen uit het sporenzakje (de ascus) afzonderlijk geïsoleerd worden en geeft de volgorde waarin ze in het zakje op een rij liggen informatie over de volgorde waarin ze tijdens de meiose zijn gevormd. Deze informatie is te gebruiken bij het maken van een genetische kaart.

Een ander voordeel van V. inaequalis is dat hij model staat voor een groot aantal schimmels die alleen op een levende gastheer kunnen groeien, de zogenaamde ‘obligate parasieten’. Dit soort schimmels doodt zijn gastheer niet, of pas zo laat mogelijk, en parasiteert de cellen op een heel voorzichtige manier, vaak met behulp van speciale organen. V. inaequalis kan echter wèl groeien op een kunstmatig medium, wat enorm handig is voor het onderzoek en de instandhouding. De schimmel plant zich ook in Petrischalen geslachtelijk voort, en is op zo’n kunstmatig medium vele jaren in stand te houden.

Van kennis naar computerondersteunde bestrijding

Omdat de effecten van een aantal omgevingsfactoren op de ontwikkeling van appelschurft-epidemieën goed bekend zijn, is de ziekte ook uitermate geschikt om te dienen als model om belangrijke epidemiologische principes te leren. Door in een simulatieprogramma bijvoorbeeld de temperatuur en de regenval te variëren kan het effect gedemonstreerd worden op economische schade van de epidemie. Voor de praktijk zijn er computerprogramma’s beschikbaar die, op basis van actuele weersgegevens, de teler helpen beslissen of en wanneer de schimmel moet worden besteden (BeslissingsOndersteunende Systemen of BOS)

 

Apple Scab. Foto: Copyright Philippe Blaise.
Binnenkort op deze site: de Nederlandse Windows-versie van het roemruchte en baanbrekende simulatieprogramma Apple Scab.