Het verschijnsel dat een heel bijenvolk opeens op mysterieuze wijze verdwijnt bestaat al lang. Vroeger werd dit de verdwijnziekte genoemd. De laatste jaren neemt de bijensterfte alarmerend toe. En dat blijft niet zonder gevolgen. Bijen zijn namelijk onmisbaar voor de bestuiving van bloemen en zodoende voor 35% van de voedselvoorziening van mens en dier. Wat is de oorzaak van deze mysterieuze bijensterfte? Volgens wetenschappers gaat het om een combinatie van factoren, die elkaar versterken.

• Biologische vijanden en ziekten van de bij
  • Er bestaan verschillende bijenziekten, maar de varroamijt is wel de belangrijkste. Varroamijten zijn parasieten die leven van de haemolymphe van de bij (“bijenbloed”). Ze vormen al heel lang een ware plaag in de bijenhouderij.
  • Maar er zijn ook nieuwe bedreigingen, zoals de kleine bijenkastkever. De larven van dit insect eten alles wat ze tegenkomen in de bijenkast. Door klimaatverandering rukt de kever vanuit Zuid-Europa steeds verder op naar het noorden.
• Bestrijdingsmiddelen
  • Gewasbeschermingsmiddelen, die in de landbouw gebruikt worden om schadelijke insecten te bestrijden, worden tegenwoordig vaak genoemd als boosdoener. Recent onderzoek bevestigt dat deze insecticiden voor bijen en hommels giftig zijn: het tast het oriëntatievermogen van de insecten aan. De Tweede Kamer en de Europese Commissie stellen regelmatig vragen over een verbod op deze neonicotinoïden.
• Minder gevarieerd dieet
  • Net als mensen hebben ook bijen een gevarieerd dieet nodig. Het is dus belangrijk dat ze stuifmeel van verschillende bloemsoorten kunnen verzamelen. Als er minder variatie in bijenvoedsel is, zullen er ook minder bijen zijn. Om deze hypothese te staven hebben onderzoekers de bijen in de collectie van museum Naturalis afgestoft op zoek naar stuifmeel. Zo konden ze een vergelijking maken tussen voedselplanten toen en nu. Hun vermoeden bleek juist te zijn.

Een stekelige kwestie

In de media en de politiek laait de discussie telkens weer op:

Zijn insecticiden de oorzaak van de bijensterfte?
En moet er een verbod op komen?
Wat vind jij?
– Wat zijn neonicotinoïden?
– Neonicotinoïden nekken bijen
– Bijengezondheid (CroplifeNL)
– Onderzoek bijengif is ijzersterk
– Verwarrende berichten
– Averechts effect door verbod?
– Dossier Bijen

Goed nieuws

Gelukkig is het niet alleen ellende voor de bijen. Er is ook goed nieuws te melden. Bijvoorbeeld uit Amsterdam, waar steeds meer wilde bijensoorten voorkomen in de stad.

En wat kan je zelf doen om bijensterfte tegen te gaan?
Ga aan de slag met de tips van de bijenstichting.