Wist je dat er ook midden in de winter nog planten zijn met bloemen? Zelfs wanneer het vriest komen er in het winterlandschap nog bloeiende planten voor, bijvoorbeeld het madeliefje (met stip op 1). Maar ook de paardenbloem, klimop en hazelaar kunnen rond de jaarwisseling in bloei staan.
Daarom wordt er jaarlijks in de kerstvakantie een Eindejaars Plantenjacht georganiseerd. Iedereen kan rond kerstmis en nieuwjaar buiten speuren naar bloeiende planten. Een zoekkaart kan je daarbij op weg helpen (zie ook website van Floron).
Zonnedauw is een (vleesetende) plant die van nature insecten vangt met een kleverige stof (foto: Wikipedia, GFDL)
Kleine lijmbolletjes die op de bladeren van een plant worden gespoten en waaraan schadelijke insecten blijven kleven. Eigenlijk gebeurt dit in de natuur al lang want sommige plantensoorten gebruiken van nature kleefstoffen om (schadelijke) insecten te vangen. In een onderzoeksproject wordt nu gekeken of dit principe nagebootst kan worden bij andere planten en bij voedselgewassen.
Het klinkt simpel, maar de uitvoering is nog best lastig. Je moet namelijk met veel dingen rekening houden. Bijvoorbeeld:
1. Je wilt geen biologische bestrijders of bijen /hommels vangen. Hoe zorg je dat de schadelijke insecten naar de lijm komen? Antwoord: door vluchtige lokstoffen toe te voegen aan de lijmbolletjes.
2. Toediening van de lijmbolletjes: ze moeten plakkerig genoeg zijn. Maar hoe zorg je ervoor dat je geen plakkerige tomaten krijgt….?
Kortom, er wordt hard gewerkt om alles uit te zoeken. Als het lukt, dan zou dat betekenen dat er veel minder chemische gewasbeschermingsmiddelen nodig zijn. Een plakkerige revolutie!
Uit fossiele vondsten van miljoenen jaren geleden is gebleken dat landplanten al vroeg gekoloniseerd werden door schimmels. Soms leidde dit tot een prettige samenlevingsvorm voor beiden (mycorrhiza), soms werd de plant door de schimmel geparasiteerd.
In alle gevallen moeten schimmels die interacties aangaan met planten het immuunsysteem van die planten onderdrukken. Hiertoe scheiden ze veel kleine eiwitten uit die het immuunsysteem van de plant zowel aan de buitenkant als van binnenuit manipuleren. Toch zijn planten tijdens de evolutie in staat gebleken deze aanvallen te doorstaan en ze soms in hun voordeel om te buigen.
Door het bestuderen van erfelijk materiaal van schimmels (schimmelgenomen) en de expressie van genen in die genomen tijdens de kolonisatie van planten, leren we steeds meer over de details van de communicatie tussen planten, mutualistisch (voor plant en schimmel gunstig) en parasitair (voor plant ongunstig) levende schimmels.
Pierre de Wit, voormalig hoogleraar Fytopathologie, vertelt hier meer over tijdens een lezing op 6 december. Meer>>
De berkenzwam, ook wel berkendoder genoemd, groeit op deze berkenstam. Op moleculair niveau is er al heel wat gecommuniceerd tussen de boom en deze parasitaire schimmel (foto: Anne Burgess / Birch Bracket Fungi (Piptoporus betulinus) / CC BY-SA 2.0).
Heksenbezems in een berk, het gevolg van een fytoplasma. Fytoplasma’s bezitten een speciaal zombie-molecuul waarmee ze een plant kunnen laten groeien zoals zij willen. (bron: Wikipedia, GNU)
Misschien ken je ze wel, heksenbezems in bomen. Op sommige plekken in de boom groeien dan extreem veel takjes dicht op elkaar. Dit verschijnsel wordt veroorzaakt door een fytoplasma. Fytoplasma’s horen tot een speciale groep bacteriën en zijn berucht omdat ze de groei en ontwikkeling van een plant helemaal kunnen herprogrammeren. Hierdoor raakt de plant in een soort vegetatieve ‘zombie’-toestand.
Onderzoekers hebben nu ontdekt hoe dit kan. Een fytoplasma maakt een speciaal eiwit aan (SAP05) dat bindt aan de ontwikkelingsregulatoren in een plantencel. Op deze manier wordt de normale ontwikkeling verstoord en ontstaat er een abnormale groei.
Elk jaar rond dierendag worden de Bodemdierendagen georganiseerd. Geef je waarneming online door en draag bij aan citizen science: een groot onderzoeksproject waarin mensen in heel Nederland samenwerken. In 2021 is het thema:
Bodemdieren zijn belangrijk voor planten. Ze spelen een grote rol bij het optreden of juist voorkómen van plantenziekten. Denk hierbij aan het samenleven in de bodem van slakken, pissebedden, regenwormen, schimmels, bacteriën en nog veel meer bodembewoners rondom plantenwortels.
Een besmettelijke ziekte, die snel om zich heen kan grijpen.
Regelmatig controleren om een besmetting op tijd te ontdekken.
Met een eenvoudige sneltest.
Wachten op de uitslag: 1 of 2 streepjes…..?
Dit gebeurt niet alleen bij Covid-19. Het gaat ook op voor allerlei plantenziekten. Om snel te controleren of een plant besmet is met een virus of bacterie die een plantenziekte veroorzaakt, bestaan er al jarenlang verschillende sneltests. Een voorbeeld hiervan is de sneltest op bacterievuur. De symptomen van de besmettelijke bacterie Erwinia amylovora zijn gemakkelijk te verwarren met die van andere plantenziekten. Het is dus belangrijk te weten waar je mee te maken hebt (nog een overeenkomst met corona).
Bekijk hier hoe ze op een boomkwekerij wekelijks controleren op bacterievuur met behulp van een sneltest:
Fluitenkruid, trompetbloem en ratelpopulier: planten en muziek! Het is dit jaar het thema van de Botanische Tuinen in Utrecht. Wij kunnen planten horen en we kunnen ze gebruiken om muziek(instrumenten) mee te maken. Maar kunnen planten zelf ook geluiden horen?
Sommige mensen beweren dat planten beter groeien, wanneer je ze liefdevol toespreekt. Dit is nooit bewezen, maar er zijn wel aanwijzingen dat geluiden invloed kunnen hebben op een plant. Waarschijnlijk zorgt het geluid van rupsen die een naburige plant aanvreten, er mede voor dat buurplanten afweerstoffen aanmaken (hoewel dit vooral door chemische signaalstoffen in gang wordt gezet).
De Melige koolluis (Brevicoryne brassicae) is een van de insectensoorten waartegen het nieuw ontdekte resistentie-gen werkt (foto: Hans Smit, WUR).
Dat is wat de mosterdluis (een soort bladluis) doet voordat hij zich met het floëemsap van een resistente plant kan voeden: 20x in het sap spugen. Onderzoekers vermoeden dat het te maken heeft met het omzeilen van resistentie van de plant tegen zuigende insecten.
Resistentie gen
Pas geleden is een gen ontdekt in de modelplant zandraket (Arabidopsis) dat de plant beschermt tegen zuigende insecten, zoals bladluizen en wittevlieg. Veel insectensoorten moesten niets hebben van een plant met dit resistentie-gen. Insecten die zich toch tegoed deden aan planten met dit specifieke gen, kregen minder nakomelingen. Daarnaast bleek uit gedragsproeven dat de bladluizen vaker moesten spugen voordat ze konden beginnen met eten en ook minder lang floëemsap opzogen.
Bijzonder
Meestal zijn er meerdere plantengenen nodig om resistentie te krijgen tegen een bepaalde ziekte of plaag. Het is dan ook een bijzondere vondst dat in dit geval 1 gen zo’n groot effect heeft. En nog wel voor verschillende soorten plaaginsecten tegelijk
Planten zijn onmisbaar in ons dagelijks leven. Ze zorgen voor schone lucht, een prettige omgeving en verkoeling in hete zomers. Maar het belangrijkste: ze zijn de basis van al ons voedsel. Als we niet uitkijken, gaat maar liefst tot 40% van ons voedsel verloren wanneer planten aangetast worden door plantenziekten.
Daarom hebben planten op 12 mei hun eigen dag: de Internationale Dag van de Plantgezondheid.
Want gezonde planten zijn van levensbelang!
Er komt trouwens heel wat bij kijken om planten gezond te houden. Lees er alles over op deze website en in het cahier Plantgezondheid.
Vanaf 12 mei is er ook een Engelstalige versie van het cahier: Plant Health
Een team studenten heeft een internationale prijs gewonnen met het idee om de eikenprocessierups (EPR, in het Engels OPC) te bestrijden met behulp van silencingRNA (si RNA). Hoe werkt dat? Het wordt uitgelegd in deze video:
Het voordeel van si RNA is dat deze methode heel specifiek de eikenprocessierups aanpakt. Andere vlinders en insecten hebben dus geen last van het middel. Dit voorjaar wordt het onderzoek aan project Oakshield voortgezet.
Alleen ‘groene vingers hebben’ is al lang niet meer genoeg om het als agrarisch ondernemer te redden. Er komt steeds meer techniek kijken op een modern boerenbedrijf. Bekend zijn gps gestuurde machines, maar er worden veel meer slimme systemen ontwikkeld. Zo zijn er wiedrobots die zelfstandig onkruid kunnen verwijderen uit het gewas. En high tech spuittechnieken waardoor er veel minder drift plaatsvindt (drift is het uitwaaien van middelen).
Precisielandbouw
Planten kunnen tegenwoordig op maat water, meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen toegediend krijgen. Dit alles zorgt ervoor dat de plant onder optimale omstandigheden groeit. Maar ook zijn er op deze manier minder grondstoffen en middelen nodig. Het is dus ook nog eens goedkoper èn beter voor het milieu.
Wat eten we vandaag?
Een simpele vraag, met voor ons meestal een eenvoudig antwoord. Maar is het zo vanzelfsprekend?
Want hoe voeden we de wereld op een eerlijke, duurzame en gezonde manier? Het is nu al lastig, dus hoe moet dat wanneer de wereldbevolking in 2050 stijgt naar 10 miljard?
Leerlingen gaan hierover op 3 maart in gesprek met experts tijdens de finale van het Wageningen Youth Institute. Leerlingen kunnen zich nog tot 15 februari 9.00 uur aanmelden om mee te doen met de finale.
Binnenkort gaat ook de aanmelding open voor leerlingen die in 2021/2022 door het Wageningen Youth Institute begeleid willen worden bij hun PWS.
Biologisch afbreekbaar plastic over een akker (foto: YouTube). Het is helaas niet de oplossing voor plasticvervuiling.
Landbouwplastic kan gebruikt worden om de groeiomstandigheden voor een gewas te verbeteren. Het onderdrukt bijvoorbeeld onkruidgroei. Maar na verloop van tijd kan de grond vervuild raken met kleine plasticdeeltjes. In proeven werd gevonden dat de aanwezigheid van deze microplastics in de bodem ervoor zorgt dat de groei en ontwikkeling van tarweplanten achterblijft. Dit negatieve effect was bij afbreekbaar landbouwplastic groter dan bij het traditionele plastic.
Waarom groeien de planten slechter?
Door de plasticdeeltjes in de bodem verandert de bacteriegemeenschap rond de plantenwortels sterk. Ook de zuurgraad en de elektrische geleidbaarheid van de bodem verandert. Dit alles zorgt ervoor dat de planten slechter groeien. Het kan ook gevolgen hebben voor de gevoeligheid van de planten voor plantenziekten. De rhizosfeer (= alle schimmels en bacteriën rondom de wortels) speelt namelijk een belangrijke rol bij de weerstand van een plant tegen ziekten en plagen.
Wil je meer weten over micro-organismen die planten beschermen?
Neem dan een kijkje op Yakult voor planten.
Wist je dat er ook midden in de winter nog planten zijn met bloemen? Zelfs wanneer het vriest komen er in het winterlandschap nog bloeiende planten voor, bijvoorbeeld het madeliefje (met stip op 1). Maar ook de paardenbloem, klimop en hazelaar kunnen rond de jaarwisseling in bloei staan.
