Knikkebolziekte

Geheel of gedeeltelijke verbleking van tarwe-aren met Fusarium Head Blight. Bron en copyright:H. Spits and H. Schepers, PPO.
Tarwe die besmet is door de schimmelziekte Fusarium Head Blight. De aren kleuren, gedeeltelijk of helemaal, wit in plaats van groen en bevatten de gifitge stof deoynivalenol (DON). Misschien is er bij de knikkebolziekte ook zoiets aan de hand…. Bron: Praktijkonderzoek Plant en Omgeving. Foto en copyright: H. Spits and H. Schepers.

Deze keer aandacht voor een mensenziekte. De naam is grappig, de ziekte zelf een stuk minder: de knikkebolziekte is een mysterieuze aandoening die kinderen in Oost-Afrika treft. Waarom dan toch aandacht ervoor op een website over plantenziekten? Dat komt omdat er vermoedens bestaan dat de stoornis iets te maken kan hebben met een plantenziekte. Vlaamse onderzoekers zijn hard bezig om de oorzaak van de knikkebolziekte te achterhalen. Ze verdenken schimmels die in de gewassen groeien ervan dat zij toxinen (giftige stoffen) uitscheiden. Dat is zeker niet ondenkbaar want er zijn uit het heden en verleden meer van dat soort gevallen bekend. Lees maar eens de shocking story over afstervende lichaamsdelen als gevolg van de plantenziekte moederkoren. En bekend is natuurlijk ook de groene Penicillium-schimmel, die op geoogste sinaasappels groeit en een penicilline-achtige stof produceert.

In de V.S. kampen graanboeren met de ziekte Head Blight, waarbij de plantenschimmel Fusarium de aren aantast en verbleekt. De schimmel maakt het toxine DON aan en dit proces gaat zelfs na de oogst nog door, zeker wanneer het graan op een vochtige plaats bewaard wordt. Het zou kunnen dat er bij de knikkebolziekte ook zoiets aan de hand is. Overigens zijn de toxinen van plantenschimmels eigenlijk bedoeld om de groei van concurrerende schimmels en bacteriën tegen te gaan.

Zo, nu heb je iets om te overdenken als je een keertje zit te knikkebollen in de klas…

*Aanvulling (2014): ondertussen is ontdekt dat knikkebolziekte overgebracht wordt door zwarte vlieg en niet veroorzaakt wordt door plantenschimmels.