Drones en andere nieuwe technieken zijn onmisbaar in de moderne gewasbescherming. Op het moment wordt gewerkt aan mini-drones die rondvliegen in kassen op zoek naar schadelijke insecten om ze te elimineren (zie foto). In de V.S. loopt een proef waarbij drones de bestuiving van appelboomgaarden overneemt van hommels en bijen.

Heel precies
In de precisielandbouw worden robots ingezet om met behulp van sensoren zieke plantjes op te sporen en heel gericht te behandelen. In plaats van een hele akker te bespuiten, volstaat het om alleen de planten die het nodig hebben een beetje gewasbeschermingsmiddel toe te dienen. Of, zoals nu onderzocht wordt in de aardbeienteelt, om schadelijke plantenschimmels met een UV-robot uit te schakelen. En zo zijn er nog veel meer toepassingen. Voor jongeren die zelf dit soort handige robots willen bouwen, is er ook een wedstrijd georganiseerd: de Robot Challenge.

Er was deze week een verbazingwekkend bericht op Twitter over de plant Japanse duizendknoop.

Terwijl in heel het land groenbeheerders en gemeenten met de handen in het haar zitten door dit woekerende onkruid, werden bij een tuincentrum de stengels van de plant doodleuk verkocht als polygonum stok. “Of ik me meer zorgen moet maken over de hoge prijs, of dat dit überhaupt verkocht wordt, weet ik nog niet”, meldde Stefan Hageman in zijn tweet. Hij kreeg veel bijval waarna het tuincentrum de verkoop staakte.

Schade aan huizen
Overigens is verkoop van duizendknoop niet verboden, maar echt handig is het niet. De plant verspreidt zich gemakkelijk – vanuit een stukje stengel kan zo een nieuwe plant groeien en is dus lastig onder controle te houden. Verder verdringt de plant alle andere planten in zijn omgeving (invasieve exoot). Bovendien kunnen de sterke wortels van duizendknoop veel schade veroorzaken aan riolering, asfalt en zelfs funderingen van huizen.

 

 

Wat is er aan de hand met de boom die de Franse president Macron tijdens zijn bezoek aan de Verenigde Staten cadeau deed aan president Trump? Het ene moment stonden de twee presidenten onder grote belangstelling van de pers samen een boompje te planten in de tuin van het Witte Huis. Een weekje later is er alleen nog een gele plek in het grasveld te zien waar ooit de eik stond. Na een dag verwarring, bleek de reden simpel: quarantaine maatregelen. Net als andere planten die uit het buitenland geïmporteerd zijn, moet ook deze bijzondere boom zich aan de regels houden. Dat betekent een periode in afzondering (quarantaine) doorbrengen. Op die manier wordt voorkomen dat eventuele plantenziekten of meegereisde insecten uit Europa op het Amerikaanse continent terechtkomen en daar schade kunnen aanrichten.

Scholieren uit Harderwijk en Zeewolde hebben voor het vak O&O een speciale boor ontworpen om berenklauw mee te lijf te gaan. Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) is een onkruid dat wel 4 meter hoog kan worden. Het sap van de plant geeft in combinatie met zonlicht vervelende en pijnlijke brandblaren op je huid. Bovendien overwoekeren de planten al het andere groen in hun omgeving. Twee goede redenen dus om hun aantal binnen de perken te houden en bij de wortel aan te pakken. De speciaal ontworpen berenklauwboor van de Technasium leerlingen bleek daarbij een stuk efficiënter dan een gewone schep. Landschapsbeheer heeft vervolgens vijftig berenklauwboren laten maken. Daarvan zijn er al 35 verkocht.

Roetschorsziekte bij bomen wordt veroorzaakt door de zakjeszwam Cryptostroma corticale. Vooral esdoorns zijn gevoelig voor de schimmel die, zoals de naam al doet vermoeden, grote grijs-zwarte plekken op de bast veroorzaakt. Wanneer de sporen van de zwam vrijkomen in de lucht, is het oppassen geblazen. Niet alleen kunnen de sporen andere bomen besmetten, ook mensen kunnen er ziek van worden. Inademing van grote hoeveelheden sporen kan een longaandoening (Pneumonitis) veroorzaken. Gelukkig is de roetschorsziekte zeldzaam. Toch steekt het af en toe de kop op, zoals in ’s-Heerenberg. Daar worden voor de tweede keer in drie jaar tijd besmette bomen verwijderd. Uiteraard onder bescherming van mondkapjes en speciale pakken.

Een onderzoeksgroep uit Zwitserland heeft de maaginhoud van verschillende insecten onderzocht. Ze waren op zoek naar resten van fruitvliegjes. Waarom?

Fruitvliegjes
De huis-, tuin- en keukenfruitvlieg (Drosophila melanogaster) kan irritant zijn, maar is niet echt schadelijk. Ze komen vooral op overrijpe bananen af. Dat geldt niet voor een andere fruitvliegensoort (Drosophila suzukii). Deze vliegjes hebben een voorkeur voor zacht fruit dat nog aan de boom of struik hangt. Ze leggen hun eitjes al voor de oogst in kersen, frambozen en aardbeien en veroorzaken op deze manier veel schade aan het fruit.

Natuurlijke vijanden
De onderzoekers gingen daarom op zoek naar insecten die deze suzukii-fruitvlieg op het menu hebben staan. Hoe deden ze dat? Ze onderzochten de maaginhoud van verschillende roofinsecten en konden zo vaststellen dat in de maag van oorwormen, spinnen, roofwantsen en enkele keversoorten het DNA van de suzukii-fruitvlieg terug te vinden was. Verder onderzoek moet uitwijzen welke van deze natuurlijke vijanden het meest geschikt is om in te zetten in de fruitteelt.

Een bacteriofaag is een soort virus. Om precies te zijn, een virus dat alleen een bacterie infecteert. Misschien heb je er al wel eens over gehoord want de laatste tijd zijn bacteriofagen en ‘faagtherapie’ vaak in het nieuws.

Bij faagtherapie proberen artsen om een bacterie infectie bij een patiënt te behandelen met bacteriofagen in plaats van met antibioticum. Vooral in het geval dat de bacteriën resistent zijn tegen antibiotica kan dat handig zijn.

Black rot
Ook bij planten lopen er al langere tijd onderzoeken naar de inzet van bacteriofagen. Bijvoorbeeld tegen de bacterieziekte black rot (Xanthomonas campestris) in prei.
De laatste resultaten laten zien dat het mogelijk is om de ziekmakende bacteriën te lijf te gaan met bacteriofagen. Maar voordat de bacteriofagen in de praktijk toegepast kunnen worden, is er nog wel meer onderzoek nodig.

Wereldwijd zijn er regelmatig overstromingen. Wanneer akkers en velden onder water staan, betekent dat een hoop stress voor de planten die er groeien. Soms sterven ze zelfs door de lagere zuurstofconcentratie en verminderde fotosynthese. Het gevolg is oogstverlies en minder voedsel voor de mens.
Toch kunnen veel planten zich na een overstroming weer redelijk herstellen. De ene plant kan dit beter dan de andere. Waar ligt dat aan?

Regulatie huidmondjes
Onderzoekster Elaine Yeung ontdekte dat vooral het moment waarop het waterpeil zakt bepalend is. Op dat moment vormen de planten zuurstofradicalen. Deze zijn nodig bij het herstel, maar kunnen tegelijkertijd ook veel schade veroorzaken. Planten met de juiste hoeveelheid radicalen herstellen het beste. Net als planten die weer op tijd hun huidmondjes weten te sluiten.
De onderzoekster vond verschillende moleculen die deze herstelprocessen reguleren. Deze kennis is nodig om gewassen te ontwikkelen die beter bestand zijn tegen overstroming en die daardoor de groeiende wereldbevolking kunnen voeden.

Ja hoor, het bestaat echt: het plantenasiel. Het is een veilige stek voor ongewenste en verwaarloosde planten.
In steeds meer steden kun je een plantenasiel vinden. Na Utrecht, Antwerpen en Rotterdam, is er nu ook in Wageningen een plantenasiel geopend. Vier studenten runnen de plantenopvang daar.

Dus, wanneer een plant niet meer kleurt bij je nieuwe dekbed, wanneer je toch niet zulke groene vingers hebt als je dacht of wanneer een plant juist veel te hard groeit, dan biedt het plantenasiel uitkomst. De mensen van het asiel vangen de planten liefdevol op en gaan daarna op zoek naar een nieuw baasje voor de plant. Iedereen weer blij!

 

 

 

 

 

 

 

Je kent ze misschien wel, de kleine flesjes Yakult met daarin een gekleurd zuiveldrankje. Ieder flesje bevat miljarden bacteriën die zouden bijdragen aan een goede darmflora. En een gezonde darmflora betekent een betere weerstand. Steeds meer onderzoeken wijzen erop dat iets dergelijks bij planten ook het geval is. Er bestaan namelijk niet alleen schimmels en bacteriën die planten ziek kunnen maken, maar er zijn ook heel veel  nuttige micro-organismen. Ze leven in planten of rond de plantenwortels. Hierdoor groeien de planten beter. Bovendien beschermen ze de plant tegen ziekmakende micro-organismen. Soms wordt zelfs de groei van bladluizen en andere plaaginsecten afgeremd.

Hoe krijgen die schimmels en bacteriën dat voor elkaar? Bekijk het hier >>

Wetenschappers kunnen regelmatig hulp gebruiken bij hun onderzoek aan planten. Onder het motto ‘Iedereen Wetenschapper’ kan ook jij meedoen. Gewoon door een paar foto’s met je smartphone te maken. Een kleine greep uit de lopende projecten:

Oude schilderijen:
Evolutiebiologen zijn geïnteresseerd in oude afbeeldingen van groenten, graan en fruit. Zie je zo’n schilderij in een museum maak dan snel een paar foto’s.

Red de Es:
Plantenwetenschappers zijn op zoek naar bomen die resistent zijn tegen essentaksterfte. Deze plantenschimmel heeft al meer dan de helft van alle essen in Nederland aangetast.

GrowApp:
Met deze gratis app maak je een time lapse-filmpje van een boom bij jou in de buurt. Leuk om terug te kijken en nuttig voor onderzoek naar klimaatverandering.

Een boom als lantaarnpaal of een plant als bureaulamp. Best kans dat dit in de toekomst werkelijkheid wordt. Amerikaanse onderzoekers is het al gelukt om spinazie, boerenkool en waterkers tijdelijk lichtgevend te maken. Ze gebruiken daarvoor het enzym luciferase uit vuurvliegjes. Dit koppelen ze aan nanobolletjes. Hetzelfde doen ze met luciferine (substraat voor luciferase) en co-enzym A (helpt de reactie).
Vervolgens wordt een plant ondergedompeld in een oplossing met deze nanobolletjes. Onder druk komen de bolletjes via de huidmondjes in de plant en verspreiden zich daar verder. In de plant onstaat een reactie tussen de drie componenten waarbij licht vrijkomt. De plant is daardoor een aantal uren lichtgevend.
Ook een leuke toepassing (- maar waarschijnlijk niet gezond): lichtgevende stamppot boerenkool!

Maretak (Viscum album) heeft een sprookjesachtig en romantisch imago. Denk maar aan de Engelse traditie van ‘kussen onder de mistletoe’ en aan de verhalen van Asterix, waarin de druïde in de grote eik maretak snijdt voor toverdrank. Maar eigenlijk is maretak een ordinaire parasiet die groeit op het hout van een andere plant, meestal een loofboom. Hieraan onttrekt hij water.
Strikt genomen is het een halfparasiet. De groenblijvende plant kan namelijk wel zelf door fotosynthese CO2 omzetten in suikers. In de winter zijn maretakken gemakkelijk te spotten tussen de kale takken van loofbomen.

Schaapjes en kerstbomen. Allebei roepen ze de sfeer op van een vredig kerstfeest. Maar schapen en kerstbomen hebben niet alleen in de weken rond Kerstmis met elkaar te maken. Bij steeds meer Nederlandse kerstboomtelers lopen er het hele jaar schapen rond tussen de sparren (Picea spp.). De dieren worden ingezet als onkruidbestrijders. Ze houden het gras kort en zorgen ervoor dat braamstruiken of ander onkruid de boompjes niet overwoekeren. Het scheelt de teler per jaar 4 tot 5 bespuitingen met onkruidbestrijdingsmiddelen. Er is één ding waar je wel goed op moet letten wanneer je schapen als onkruidbestrijder wil inzetten: kies voor Shropshires, een speciaal Engels schapenras dat niet van de naaldbomen eet!

Een bodem met veel zout betekent voor planten ….STRESS! Een teveel aan zout heeft eigenlijk hetzelfde effect als een tekort aan water. De bladeren van planten die op een zoute bodem groeien blijven dus klein om verdamping zoveel mogelijk tegen te gaan. De gestresste plant stopt zijn energie vooral in het produceren van langere wortels om toch vooral maar genoeg water te kunnen opnemen.

Sommige plantensoorten zijn wel bestand tegen zout of hebben er zelfs een voorkeur voor (halofyten). Hoogleraar plantencelbiologie Christa Testerink onderzoekt op moleculair niveau hoe die planten dat voor elkaar krijgen.

Overigens is een suikerzoete bodem ook niet echt geschikt voor een plant.

En dat is maar goed ook. Want de banaan kan wel wat hulp gebruiken. Twee gevreesde schimmelziekten, Black Sigatoka en de Panamaziekte, bedreigen de bananenteelt wereldwijd. Wetenschappers storten zich op onderzoek naar oplossingen. En gelukkig scoren ze regelmatig een succesje in de strijd tegen de plantenziekten. Dit keer is het hen zelfs gelukt om met behulp van een resistentie-gen uit een wilde bananensoort de ‘gewone’ banaan ongevoelig te maken voor de Panamaziekte.

Resistentie
De gentech bananenplanten van de onderzoekers werden niet of nauwelijks ziek wanneer ze op een bananenplantage groeiden op grond, die besmet was met Fusarium oxysporum f.sp. cubense. Dit is de bodemschimmel die de Panamaziekte veroorzaakt. Bij de controle planten zonder actief resistentiegen die op dezelfde besmette plantage groeiden, kon Fusarium wel de wortels binnendringen en de houtvaten verstoppen. Deze bananenplanten verdroogden. Toch betekent dit succesje niet dat de banaan nu gered is.
Meer>>

Wie had dat nou gedacht. Volgens een Zweeds onderzoek kunnen mensen ook sexferomonen van de fruitvlieg (Drosophila melanogaster) waarnemen. Het zou verklaren waarom wijn een vieze smaak krijgt als er een vliegje in het glas gekomen is. Wijnexperts konden in ieder geval tijdens een blindtest verschil proeven tussen een gewoon glas wijn en een glas wijn waar een fruitvliegje in had gesparteld. Maar alleen als het een vrouwelijke fruitvlieg was! Die scheidt namelijk feromonen af om fruitvliegmannetjes te lokken. De geur schijnt zo hardnekkig te zijn dat het zelfs na de afwas nog in het glas blijft hangen.

Fruitvliegjes komen meestal af op de geur van rijp en/of rottend fruit (- dus ook op wijn). Sommige fruitvliegsoorten, zoals Drosophila suzukii, hebben een voorkeur voor zacht fruit dat nog aan de boom of struik hangt. Ze veroorzaken dan ook veel schade in kersenboomgaarden en in de frambozen- en aardbeienteelt omdat ze hun eitjes al voor de oogst in het fruit leggen.

Zelf ook aan de slag met insectenferomonen? Bekijk het profielwerkstuk Daar zit een luchtje aan…

Black Sigatoka. Een nogal onheilspellende naam. En terecht. Want als deze ziekte toeslaat ben je de pisang. Lettterlijk.
Wereldwijd worden bananenplantages geteisterd door deze schimmelziekte. Met gewasbeschermingsmiddelen wordt geprobeerd de schade te beperken, maar dat is steeds lastiger omdat de schimmel die de ziekte veroorzaakt (Pseudocerospora fijiensis), steeds ongevoeliger wordt voor chemische middelen. Pas geleden is ontdekt dat de oorzaak daarvoor ligt op twee plaatsen in een gen van de schimmel. Volgens de onderzoekers is het dan ook geen optie om nog meer middelen te spuiten, maar moet de oplossing gezocht worden in het ontwikkelen van resistente bananenrassen.

Er is trouwens nog een andere plantenziekte die de bananenoogst bedreigt: de Panama Disease. En dat terwijl bananen in de tropen een belangrijke voedingsbron zijn voor veel mensen. Meer >>

 

Bierbrouwerijen slaan alarm want er dreigt een tekort aan hop. En zonder hop kan er geen bier gebrouwen worden. Hopbellen, de bloemen van de vrouwelijke hopplanten, vormen een onmisbaar ingrediënt voor het brouwen van bier want ze geven de kenmerkende bittere smaak en aroma aan het gerstenat.

Hop (Humulus lupulus) is een tweehuizige klimplant, die razendsnel groeit. Oogsten kan echter pas na 1,5 tot 3 jaar. De planten worden langs houten staken of draden geteeld. Door enkele mislukte oogsten (als gevolg van slecht weer) is er op dit moment een tekort aan sommige hopsoorten. En naar verwachting blijft dat voorlopig ook zo. Vooral bij speciaalbieren kan de hopschaarste leiden tot een hogere bierprijs. Sommige brouwers zijn daarom al aan het experimenteren met chichorei en dennetoppen in plaats van hop.

De klok een uurtje verzetten voor de wintertijd heeft meer gevolgen dan je misschien denkt. Allerlei processen in planten en dieren worden er namelijk door beïnvloed. Een paar weken geleden ontvingen drie Amerikaanse onderzoekers zelfs de Nobelprijs voor Geneeskunde voor het ontrafelen van het principe van de biologische klok.

Voor planten is hun interne klok heel belangrijk. Niet alleen bepaalt het dag/nachtritme de groei en ontwikkeling van een plant. De klok regelt ook de afweer tegen insecten en ziekten. Een voorbeeldje:  Als het avond wordt, dan zet het plantje zandraket zijn resistentiegenen tegen de schimmel meeldauw aan. Wanneer ’s morgens de sporen van deze schadelijke schimmel vrijkomen, heeft de plant zijn vooraadje speciale afweereiwitten klaarliggen.

Ander voorbeeld: Planten die tijdens een onderzoek normale belichting kregen, waren beter bestand tegen rupsenvraat dan planten met een omgekeerd dag/nachtritme. De oorzaak is dat planten overdag – de periode waarin de meeste rupsen actief zijn – meer jasmonzuur aanmaken dan ‘s nachts. Jasmonzuur is een plantenhormoon dat weer zorgt voor de aanmaak van gifstoffen tegen rupsen.

De uitdrukking ‘Onkruid vergaat niet’ blijkt een waarheid als een koe. Sinds vorig jaar mogen gemeenten hun stoepen niet meer met het chemische bestrijdingsmiddel glyfosaat (ook bekend als Roundup) behandelen. Ze moeten dus andere manieren bedenken om het onkruid te lijf te gaan. En dat valt nog niet mee. Stoeptegels borstelen kan een oplossing zijn. Of stomen van het onkruid. Maar dit moet dan wel vaker gebeuren en is daardoor duur. Het onkruid wegbranden kan ook. Maar daar zitten weer ander nadelen aan…

 

Zaterdag is het Wereldvoedseldag. Een goed moment om eens na te denken over hoe we iedereen op onze aardbol van voldoende en gezond eten kunnen voorzien. Ook als plantenonderzoeker kun je hier een steentje aan bijdragen. Hoe dan?
Op het moment gaat gemiddeld 35% van de oogst verloren door plantenziekten. Deze verliezen kun je verkleinen door bijvoorbeeld planten te ontwikkelen die resistent zijn tegen de plantbelagers. Of door een andere methode van gewasbescherming toe te passen.
Er is ook nog een andere insteek mogelijk om het wereldvoedselprobleem op te lossen: veredeling van planten tot extra voedzame gewassen. Een mooi voorbeeld hiervan is rijst met extra foliumzuur. Hierdoor krijgen mensen in ontwikkelingslanden toch genoeg belangrijke voedingsstoffen binnen. De onderzoeker uit Gent legt in de video uit hoe het werkt:

Je kunt het tegenwoordig zo gek niet bedenken, of er is wel een speciale Dag voor in het leven geroepen. Tijdens zo’n Dag (of soms zelfs een Week) is er extra aandacht voor een ziekte, een maatschappelijk probleem of gewoon iets leuks. Ook deze week is het weer raak. Zaterdag 23 september wordt de landelijke actiedag ‘Tegel eruit, bloembollen erin’ gehouden. Een dag later is het de beurt aan de Europese Dag van de Paddenstoel. En de dag daarna start de Week van de Biologie. En allemaal organiseren ze bijbehorende acties of activiteiten. Genoeg te doen dus!