De schilderijen van tulpen uit de 17^e eeuw zijn wereldwijd bekend. Tulpen waren in die tijd erg populair en de prijzen voor tulpenbollen stegen dan ook tot ongekende hoogten. Op het hoogtepunt van deze tulpenmanie in de Gouden Eeuw werd voor de tulpenbol Semper Augustus 6000 gulden neergeteld. Voor dat geld kon je in die tijd ook een Amsterdams grachtenpand kopen.

Gevlamde tulpen
Het meest geliefd waren de tulpen met een ‘tekening’ op de bloembladeren. Wat de mensen toen nog niet wisten, was dat dit kleurenpatroon vaak het gevolg was van een plantenziekte. De bol was geïnfecteerd met het tulpenmozaïekvirus, dat de typische vlampatronen op de bloemen veroorzaakt. Tegenwoordig zijn er wel 30 verschillende plantenziekten en -plagen bekend die kunnen voorkomen bij tulpen.

De website Plantenziektekunde.nl is vernieuwd.
Vanaf vandaag is onze nieuwe site online!

Naast een mooie, nieuwe lay-out, is ook de indeling aangepast. Bovendien is de site nu ook goed te bekijken op je mobiel of tablet. Nog niet alle pagina’s zijn helemaal af, maar er is al genoeg te ontdekken!

 

 

Wanneer je als ruimtereiziger maanden onderweg bent, dan krijg je na een tijdje toch wel trek in een lekkere, verse salade met sla en tomaat. Je wilt dus graag groente verbouwen in je ruimtevoertuig of in je moestuintje op Mars. In het project VEGGIE onderzoeken astronauten de groei van planten in de ruimte. Met speciale lampen bootsen ze het zonlicht na. Hoewel het voor de planten lastig is om zonder zwaartekracht de groeirichting te bepalen, zijn de eerste resultaten bemoedigend. Alleen water geven zonder te knoeien blijft lastig in de ruimte…

Ondergronds
Onder de grond is het een wirwar aan plantenwortels. En deze wortels hebben gezelschap van duizenden micro-organismen, zoals bodembacteriën en bodemschimmels. Veel van deze micro-organismen zorgen ervoor dat planten beter bestand zijn tegen ziekten en plagen. Planten lokken deze nuttige bodemmicroben zelf door bepaalde stoffen uit te scheiden.

Goede en slechte micro-organismen
Natuurlijk komen er in de bodem ook micro-organismen voor die het juist op de plant voorzien hebben. Maar als er genoeg andere micro-organismen bij de plantenwortels rondhangen, dan heeft een plant veel minder last van aantasting door ziekten.

Verstoppertje spelen
Wortels van andere plantensoorten helpen trouwens ook om een plant te beschermen tegen bodemziekten. Als je gewassen door elkaar teelt – intercropping – krijg je gemiddeld 40% minder zieke planten. Hoe dat precies werkt is nog niet bekend. Misschien kan de ziekteverwekker de wortels van de gastplant moeilijker vinden omdat ze ‘verstopt’ zijn tussen de andere plantenwortels.

Als je in de herfst door het bos loopt, struikel je er bijna over. Paddenstoelen. Je komt deze schimmels nu in allerlei verschillende vormen, afmetingen en kleuren tegen. En ook in allerlei geuren. Neem nou de grote stinkzwam. Hij doet zijn naam zeker eer aan want meestal ruik je hem al voordat je hem gezien hebt.

Geen zin om buiten op pad te gaan? Neem dan eens een kijkje op de website Alles over paddenstoelen. Je kunt het zo gek niet verzinnen of het is op deze site te vinden: huilende paddenstoelen, lichtgevende zwammen en Siamese tweelingzwammen.

Sommige zwammen en schimmels kunnen ziekten veroorzaken bij mensen en planten. Maar vaak kunnen we schimmels ook gebruiken in ons voordeel. Bijvoorbeeld als biologische gewasbeschermer tegen de schadelijke coloradokever. Of tegen ziekteverwekkende schimmels en aaltjes.

>> 5 weetjes over paddenstoelen

 

 

 

De Nederlandse weilanden zijn mede de oorzaak van een rijsttekort in Afrika. Rara, hoe kan dat?

Hint: een trekvogel speelt hierbij een belangrijke rol.
Nog een hint: weilanden in Nederland worden steeds vroeger in het jaar gemaaid.

---

Heb je al een vermoeden?

Of nog geen flauw idee?

Klik op de foto hiernaast voor het antwoord.

Nog meer weten? Klik dan hier >>

 

 

 

‘Wat eten we vanavond?’
Waarschijnlijk krijg jij op deze vraag meestal snel een antwoord. Maar de vraag ‘Wat gaan we in de toekomst eten?’, is een stuk lastiger te beantwoorden. De wereldbevolking groeit hard en naar verwachting is er in de komende 40 jaar even veel voedsel nodig als de afgelopen 8000 jaar bij elkaar!

Supergroenten
De oplossing moeten we zoeken bij planten want planten liggen aan de basis van al ons eten. Supergroenten hebben de toekomst. Denk aan gewassen met een hogere opbrengst. Of met meer voedingswaarde. Ook planten die beter bestand zijn tegen plantenziekten en droogte kunnen een belangrijke rol spelen om alle monden te voeden.

Future Food
Daarnaast spelen natuurlijk ook economische zaken een rol. En vergeet ook andere ontwikkelingen niet, zoals het eten van insecten in plaats van vlees. Op 13 september kun je van alles over Future Food zien en proeven in de Botanische Tuinen te Utrecht.

Voor meer info, klik hier >>

Iedereen kan deze zomer helpen bij de bestrijding van kanker. Gewoon vanuit de tuin. Simpelweg een kwestie van snoeien. Moet het natuurlijk wel een taxusheg of -struik zijn. De jonge takjes en naalden van Taxus baccata bevatten namelijk een bijzondere stof: baccatine.

Chemokuur
Baccatine wordt gebruikt voor de productie van chemokuren tegen kanker. Voor één chemobehandeling is nogal wat taxussnoeisel nodig, wel 1 m3. Bovendien moeten het vooral jonge, éénjarige takjes zijn. En het liefst een beetje schoon.

Giftig
Aan de slag dus! En wanneer je zelf geen tuin met taxus hebt, kun je misschien de heg van de buurman snoeien (wel eerst even vragen natuurlijk…). Pas wel een beetje op bij het snoeiwerk want taxus is een giftige plant en wordt daarom ook wel venijnboom genoemd.

De inzamelingsactie loopt tot 31 augustus. Op de website Vergroot de hoop zijn alle inleverpunten te vinden.

Fijne zomervakantie!

 

Zuid-Italië wordt geteisterd door de Xf-bacterie die al 11 miljoen olijfbomen heeft besmet. Terwijl de prijs van olijfolie omhoog schiet, neemt de EU maatregelen om de bacterie uit te roeien.

Of dat gaat lukken is nog maar de vraag. Eerste aandachtspunt is te zorgen dat Xylella fastidiosa, zoals Xf officieel heet, zich niet verder verspreid. Olijfboeren in Spanje en Griekenland zijn bang dat de olijfbomenpest binnenkort ook bij hen zal toeslaan.

Olijfbomenpest
Olijfbomen, soms eeuwenoud, die besmet raken met de Xf-bacterie drogen uit en sterven binnen twee jaar. De Italiaanse boeren verwachten dat de verwoestende olijfbomenpest de olijvenoogst dit jaar zal halveren.

Rotterdamse haven
De ziekte is waarschijnlijk via import van zieke planten uit Centraal-Amerika in Europa terechtgekomen. Bladvlooien en andere insecten zorgen voor verdere verspreiding. Ook in Nederland gelden verscherpte maatregelen, met name in de Rotterdamse haven, om verdere handel in zieke planten te voorkomen.

Speurhonden die helpen bij de detectie van zieke planten. Binnenkort wordt dat realiteit. In Australië worden al honden getraind om de schadelijke druifluis (Phylloxera) op te sporen, die steeds vaker opduikt in de wijngaarden daar. In Nederland gaan twee studenten uitzoeken of speurhonden in te zetten zijn als hulpje voor de keurmeesters van NAKtuinbouw.

Sommige plantenziekten zijn lastig te vinden met het blote oog. En laboratoriumtesten op de aanwezigheid van ziekten en plagen zijn tijdrovend en duur. De gevoelige neus van de speurhond kan hopelijk de ziekteverwekkers ruiken of stoffen waarnemen die door de zieke planten worden uitgescheiden.

De studenten gaan in hun onderzoek onder andere bekijken of de omstandigheden van een perceel, koelcel of opslag de nauwkeurigheid van een speurhond kan beïnvloeden.

 

Of plant er maar meteen 36.000 op een dag. Volgens een Amerikaanse oud-NASA ingenieur is het mogelijk. Gewoon een paar drones gebruiken. Het is volgens hem dé oplossing om de wereldwijde ontbossing tegen te gaan.

Het idee is eigenlijk simpel: je gebruikt een drone als vliegende zaaimachine. Vanaf ongeveer 2,5 meter boven de grond, schiet het onbemande vliegtuigje boomzaden naar beneden. Elk zaad is beschermd door een coating met voedingsstoffen.

Deze plantmethode vanuit de lucht is naar verwachting niet beter dan planten met de hand. Maar het is wel sneller en goedkoper. Bovendien kunnen de drones ook boven moeilijk bereikbare plaatsen komen om daar boomzaden te planten.

 

Ze lijken een beetje op M en M’s of op felgekleurde borrelnootjes. Maar dat zijn het niet. Het is pillenzaad: suikerbietenzaden met een beschermlaagje er omheen.
De coating zorgt ervoor dat het zaaien een stuk preciezer gebeurt. Bovendien bevat de beschermlaag een kleine hoeveelheid fungiciden, die het zaadje tijdens bewaring beschermt tegen zaadschimmels en, na het zaaien, tegen bodemschimmels.
Soms wordt ook nog een insecticide toegevoegd aan het ‘beschermjasje’. Dat heeft twee voordelen: 1. het beschermt het jonge kiemplantje direct tegen insectenvraat. 2. het is goedkoper en minder milieubelastend dan later in het veld een bespuiting met insecticide uit te voeren.

---

Bekijk de opbouw van de verschillende laagjes van pillenzaad >>

 

Het is voorjaar. De bloempjes bloeien, de bomen worden groen èn het onkruid steekt weer de kop op. Maar waarom druk maken om een paar grassprietjes of paardebloemen op de stoep? Helemaal mee eens, een beetje ‘onkruid’ is niet erg. Maar sommige planten maken het te bont. Bijvoorbeeld de Japanse duizendknoop (Fallopia japonica).

Deze plant, die van nature niet in Nederland voorkomt, blijkt het hier heel goed te doen. Zo goed, dat hij alles overwoekert en de natuur verstoort (een invasieve exoot noem je dat). Door zijn wortelstokken is duizendknoop nauwelijks uit te roeien en veroorzaakt zelfs schade aan rioolbuizen en beton.

Maar er komt hulp uit onverwachte hoek. Binnenkort start een proef om varkens in te zetten voor het opvreten van het onkruid. Eerst de bladeren en de stengels en daarna hopelijk ook de wortelstokken… Dat is wat je noemt biologische bestrijding.

---

Meer over de proef met de varkens >>
Studentenverslag over Japanse duizendknoop>>

 

Gojibessen, quinoa en kokosbloesemsuiker. Een kleine greep uit de superfoods, die helemaal hip zijn en tegenwoordig ook bij de winkel om de hoek te koop zijn. De vaak exotische zaden, noten en vruchten zouden bomvol gezonde plantenstoffen zitten. Het Voedingscentrum zet hier vraagtekens bij: “De vitamines en antioxidanten die in deze producten zitten, komen ook voor in gewone voedingsmiddelen. Er bestaat niet één superfood. Gevarieerd eten is het belangrijkst.”

Ophouden met die gekte, dacht ook de Nederlandse Aardappel Organisatie en maakte een grappige video om de aardappel van eigen bodem als powerfood neer te zetten.

Bekijk hier de video Power to the pieper of download het filmpje op je mobiel.

 

 

Lang voordat je met het blote oog kunt zien dat een plant geïnfecteerd is, heeft de kasrobot een ziek plantje al gevonden en met een precisieschot aangepakt.

Met speciale sensoren speurt de robot door de hele kas naar planten die een afwijkende fotosynthese hebben. Dat wijst namelijk op stress. En die stress kan het gevolg zijn van een schimmel, bacterie of andere plantenziekte.

Zodra de robot een afwijkende plant spot, kan hij ingrijpen door heel nauwkeurig de zieke plant te behandelen. Dit heeft twee voordelen. 1: je bent er op tijd bij en voorkomt meer besmettingen. 2: er is minder gewasbeschermingsmiddel nodig.

Lees meer over de stressmeter en doe zelf de plantenstress-test >>

Is het een boom? Is het een kunstwerk? Nee, het is de windboom!

 

Deze bijzondere, 11 meter hoge boom hangt vol met kleine groene turbines. Zodra er een briesje waait, gaan de turbines langzaam ronddraaien en wordt er stroom opgewekt. De boom levert dus windenergie.

 

De Franse ontwerper noemde zijn creatie L’éolien 2.0 en hoopt dat de windboom op veel plekken zal worden ‘aangeplant’. Bijkomend voordeel van de boom: ze verliest in de herfst haar blaadjes niet.

 

 

 

 

 

Niet het meest sexy onderwerp ter wereld, maar eigenlijk best veelzijdig: de bodem. Vaderland, archeologie, aardgas, bodemvervuiling, schatgraven. Allemaal bodem. Bovendien zijn we voor ons voedsel afhankelijk van de bodem.

De samenstelling van de bodem heeft grote invloed op de plantengroei en daarmee op al het leven op aarde. Een handjevol grond zit zelf trouwens ook vol leven: regenwormen, allerlei insecten, 10.000 verschillende soorten bacteriën en gemiddeld 2 kilometer schimmeldraad.

Tegenwoordig hoor je steeds vaker praten over een “weerbare bodem”. Dit betekent dat de bodem er voor zorgt dat planten minder vatbaar zijn voor plantenziekten. Wil je weten hoe bodemweerbaarheid werkt?

 

Bekijk het hier >>

 

En dus is 2015 uitgeroepen tot het Jaar van de Bodem!

Wie denkt dat er in de winter niets te beleven valt op plantengebied, heeft het mis. Uiteraard zijn in deze tijd overal naaldbomen aanwezig, al dan niet versierd als kerstboom. Maar ook bloeiende planten komen in het winterlandschap voor, bijvoorbeeld een verlaat madeliefje of een vroegbloeiende winterjasmijn.

Om een beter idee te krijgen welke planten in de winter nog (of al) bloeien, is er dit jaar voor het eerst een Eindejaars Plantenjacht. Ga in de kerstvakantie op pad, alleen of met een wandeling mee, en scoor bloemetjes. En nu maar hopen op een niet al te witte kerst…

>> Meer info over de Eindejaars Plantenjacht

Herfst en paddenstoelen horen bij elkaar. Niet alleen buiten schieten de paddenstoelen als paddenstoelen uit de grond, maar ook binnen is de groei van deze schimmels niet te stoppen. Ontwerper Eric Klarenbeek bedacht een manier om een heuse paddenstoelenstoel te maken.

Met een 3D printer produceert hij krukjes en stoelen van een mengsel van bioplastic, gemalen stro en schimmeldraden van de oesterzwam. Vervolgens laat hij zijn meubelstuk een tijdje staan zodat het helemaal vol kan groeien met mycelium (schimmeldraden). Even drogen en klaar is de stoel!

 

 

In deze video is het hele proces te zien

 

 

 

 

 

 

 

Of beter gezegd, een warme deken. Dat is wat een kastanjeboom nodig heeft wanneer hij last heeft van bloedingsziekte.
Onderzoekers hebben een nieuwe methode bedacht om de paardenkastanjebloedingsziekte aan te pakken: om de boomstam heen wordt een slang gewonden waar warm water doorheen stroomt. Daar komt weer een isolatiedeken omheen. De boom is zelf goed bestand tegen deze warmtebehandeling, maar de bacteriën, die de ziekte veroorzaken, leggen na een paar dagen bij 40 graden Celcius het loodje.

 

 

 

 

---

In deze video vertelt de onderzoeker hoe dit precies werkt en waarom het belangrijk is >>

Foto van een ingepakte boom >>

Lees meer over de kastanjebloedingsziekte >>

 

Stel je het eens voor, een vluchtlingenkamp in de woestijn. Een kale, troosteloze omgeving, bewoond door mensen, op de vlucht voor het geweld in Syrië.
De Nederlandse student Robert reisde naar zo’n kamp om samen met de vluchtelingen boompjes en struiken aan te planten. De kleine groene oases in de woestijn fleurden het kamp niet alleen op, maar bleken ook een grote verbetering voor de hygiëne.
Ondertussen heeft de VN Roberts project opgepikt.

 

Wat maakte Robert allemaal mee?
Lees zijn verhaal en bekijk de foto’s en het filmpje.

 

Friet, wie lust het niet? Iedereen houdt van een frietje op zijn tijd. Zo ook een Belgische gevangene. Maar uitgerekend op het moment dat er patatjes op het menu staan, moet hij voor de rechter verschijnen. Wat doe je dan? Hij koos voor de frieten.

Het is voor de aardappeltelers te hopen dat deze gevangene een trendsetter is. Juist in België zijn het afgelopen jaar veel meer aardappelen gepoot. Tel daarbij het vroege voorjaar en de goede groeiomstandigheden en dan begrijp je dat er dit jaar een recordoogst verwacht wordt. Veel aanbod betekent ook lage aardappelprijzen. Maar of dat doorberekend wordt bij de snackbar op de hoek…?

 

Waarom eigenlijk niet?
Ontdek het zelf, als directeur van de aardappelfabriek.

 

 

 

De zomervakantie is voorbij gevlogen en het nieuwe schooljaar is weer van start gegaan. Even wennen natuurlijk. Het valt niet mee om bij ieder vak goed op te letten. Voor je het weet, suf je langzaam weg in een overvol, muf klaslokaal. Wat dan helpt zijn planten!

 

Planten zorgen voor een schone lucht met meer zuurstof. Uit onderzoek is gebleken dat op ‘groene’ scholen de leerlingen 20% hoger scoren bij toetsen. Bovendien fleuren planten de boel wat op en zuiveren ze ook nog eens de lucht waardoor het frisser ruikt in het lokaal. Werkt thuis trouwens ook.

 

Je kunt met planten in de klas natuurlijk ook leuke proefjes doen.

De berkenwants (Kleidocerys resedae) is nog geen halve centimeter groot, maar je ruikt hem wel.
Elke plantensoort heeft weleens last van wantsen. Zo ook de berk, die dit jaar te kampen heeft met opvallend grote aantallen berkenwantsen. Het zijn er zoveel, dat de beestjes vanuit de berkenbomen massaal uitzwermen naar tenten, speeltoestellen of huizen in de buurt. Sommige kampeerders pakken hun boeltje weer op en vertrekken want hoewel de berkenwants geen kwaad kan, kruipen ze overal op en hangt er een vieze, zurige lucht.

Wantsen zijn herkenbaar aan hun ‘driehoekige’ vorm en komen in allerlei kleuren en maten voor. Ze leven van plantensap, dat ze uit de plant zuigen. Op berkenbomen zijn wel drie verschillende soorten bekend, waarvan er nu eentje overlast geeft (Kleidocerys resedae).

Om de berkenwantsen op een biologische manier tegen te gaan worden aaltjes ingezet. Net als bij de bestrijding van de eikenprocessierups of van slakken (zie ook profielwerkstuk Slug Invaders).

Fast car, Met de vlam in de pijp, Driver’s seat en Oerend hard. Rondtouren en crossen is populair bij artiesten, maar zonder rubberbanden zouden deze zangers niet ver komen. Autobanden worden gemaakt van latex, dat als ‘melksap’ afgetapt wordt uit de rubberboom. Er is steeds meer vraag naar latex, maar rubberbomen groeien alleen in tropische gebieden.

Europese landen gingen dus op zoek naar een andere bron van rubber. De Russische paardenbloem bleek een geschikte kandidaat te zijn. Je weet het zelf waarschijnlijk ook: als je de stengel van een paardenbloem doorsnijdt komt er wit melksap tevoorschijn (zie foto). Ook in de plantenwortels zit veel van deze latex-achtige stof. In 2012 heeft bandenfabriek Vredestein al de eerste banden van paardenbloemenrubber gemaakt en getest. Meer over het onderzoek naar rubber uit paardenbloemen (video).