De Jozef eik heeft al heel wat meegemaakt in zijn 650-jarig bestaan. Foto: Rafal Godek
De Jozef eik is een bijzondere boom met een mooi verhaal. Deze zomereik (Quercus robur) van 650 jaar oud staat in Zuidoost-Polen en heeft de naam Jozef gekregen. Tijdens WOII bood de statige boom een schuilplaats aan een ondergedoken Joods gezin. Misschien verstopten ze zich wel in de holle knoesten van de eik?
De boom is beroemd in Polen en stond al op het bankbiljet van 100 zloty. En nu is Jozef verkozen tot Europese boom van het jaar 2017. Met 17.597 van de in totaal 125.568 digitale stemmen.
Je kunt je goed verstoppen in de Jozef eik. Foto: Rafal Godek.
Een KI-station speciaal voor koninginnen. Met als doel de koningin door kunstmatige bevruchting betere nakomelingen te laten krijgen. Het gaat hier (gelukkig) niet over ons koningshuis maar over bijenvolken. Wat is er aan de hand?
Een honingbij helpt bij de bevruchting van planten. Maar wie helpt de bij?
Veel bijen hebben last van een parasiet, de varraomijt. Regelmatig is de hele korf ermee besmet, soms met de dood van het bijenvolk tot gevolg. Dat is ook voor ons vervelend want bijen zijn onmisbaar bij het bestuiven van onze gewassen.
De Aziatische honingbij echter weet de varraomijt effectief aan te pakken en heeft daardoor minder last van deze parasiet. Die resistentie zouden onze Nederlandse bijen ook wel kunnen gebruiken. Vandaar het nieuwe KI-station voor bijen. Hier zullen de koninginnen van de honingbij kunstmatig bevrucht worden met sperma van resistente darren (bijenmannetjes). Op die manier willen ze bijen kweken met eigenschappen die ze beter bestand maken tegen de varraomijt.
Wegbranden, als hapje aan de vogels voeren of belagen met ziekmakende bacteriën of kleine wormpjes. Het is allemaal mogelijk in de strijd tegen de eikenprocessierups.
De komende tijd kruipen er overal in het land jonge rupsjes van de eikenprocessievlinder uit het ei. De rupsen zijn berucht om hun irriterende brandharen. Maar die brandharen hebben ze nu nog niet. De diertjes moeten eerst een paar keer vervellen.
Pas rond half mei worden de eerste rupsen met brandharen verwacht. Dan zal langzaam maar zeker ook de overlast gaan toenemen. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen, is het zaak om de jonge rupsjes de komende weken flink aan te pakken. Hoe? Dat zie je hier>>
Aan de voet van deze eeuwenoude beuk groeien verschillende zwammen. Grote kans dat de wortels van de boom hierdoor aangetast zijn en wegrotten. Zou deze boom bij een flinke windvlaag omgaan?
Hoe stevig staan bomen eigenlijk? Blijven ze tijdens een storm overeind of is er gevaar voor omvallen? Een gezonde boom buigt altijd een beetje mee met de wind maar wortelt stevig genoeg om een flinke zuidwesterstorm te doorstaan. Zieke bomen daarentegen vormen een gevaar en die kun je dus maar beter opruimen voordat ze op auto’s, gebouwen of mensen vallen.
En dan zijn er nog de twijfelgevallen. Meestal zijn dat (eeuwen)oude bomen in straten en parken. Door ouderdom worden ze vatbaarder voor zwammen. Van de buitenkant valt het in het begin vaak niet op, maar de schimmels tasten langzaam maar zeker de wortels van de boom aan waardoor het risico op omwaaien steeds groter wordt. Daarom doen ze in Rotterdam bij twijfel een test. Door heel hard aan de boom te trekken wordt gekeken hoe stevig die nog staat. Hoe dat precies in zijn werk gaat, zie je in deze video >>.
Satellieten die op 500 tot 900 km hoogte rond de aarde cirkelen, gaan gegevens verzamelen voor de landbouw. Specialisten gaan de verzamelde data over bodem, vochtigheid, temperatuur en over gewassen analyseren en online beschikbaar maken. Dit levert een schat aan actuele informatie op (vergelijkbaar met buienradar of de groenmonitor).
Smart Farming
De informatie kan door boeren over de hele wereld gebruikt worden. Hiermee kunnen ze heel gericht op het juiste tijdstip en op de juiste plek kiezen voor bemesting, irrigatie of het toedienen van gewasbeschermingsmiddelen. Dit noem je smart farming of precisielandbouw: heel gericht alleen toedienen wat nodig is. Zo krijg je een betere opbrengst terwijl je geld en het milieu spaart.
Sinds vorige week kunnen studenten het vak Precisielandbouw volgen aan de Universiteit van Gent.
Het zou een goed idee zijn om veel meer planten in en rond huizen en scholen te hebben. Het geeft sfeer en de planten zuiveren ook nog eens de lucht. De varen (foto) is de kampioen luchtzuiveren onder de planten. Ook bedrijven, zoals Coca-Cola, hebben interesse in onderzoek naar planten op het werk. In een ‘groen’ kantoor zou het ziekteverzuim namelijk lager zijn.
Ondertussen zijn studenten van de Hogeschool Saxion in Enschede zelf een onderzoek gestart. Ze hebben een groene plantenwand midden in de school staan en ze gaan meten wat dit voor effect heeft op geluidsabsorptie, fijnstofopname, luchtvochtigheid en zuurstofproductie. Maar je hebt altijd mensen die het nog grootser aanpakken. In China gaan ze een complete bosstad aanleggen. Om luchtvervuiling tegen te gaan.
Foto: Adiantum- varens zijn kampioen luchtzuiveraar.
(PdNebrodi, CC-ASA2.5)
Een plant die aangevreten wordt, scheidt geurstoffen af en ‘roept’ zo om hulp. Wanneer er bijvoorbeeld een rups aan een blad van een plant vreet, dan produceert die plant een geurmengsel dat sluipwespen lokt. De sluipwesp pakt vervolgens de rups aan. Wanneer de plant belaagd wordt door slakken of bladluizen, maakt de plant weer een ander geurtje aan om andere hulptroepen in te schakelen.
Een sluipwesp legt haar eitjes legt in een rups. Foto: Scott Bauer, ARS, USDA.
Waarnemen zonder zintuigen
Hoewel planten geen zintuigen hebben zoals wij, kunnen ze dus toch hun aanvallers herkennen. Maar dat niet alleen. Ze geven deze informatie via hun geurstoffen ook nog eens door aan anderen.
Exotisch ruikt anders
Onderzoekers hebben nu ontdekt dat planten anders reageren op exotische aanvallers. Stel dat een rups, die van oorsprong hier niet voorkomt, begint te knagen aan een inheemse plantensoort. De ‘Hollandse’ plant produceert dan een ander geurmengsel dan wanneer een ‘Hollandse’ rups aan diezelfde plant zou knagen. Het is voor de plant te hopen dat er ook sluipwespen in de buurt zijn die reageren op het ‘exotische geurtje’….
Hulp!!
Doordat planten de vijanden van hun vijanden te hulp roepen, beschermen ze niet alleen zichzelf, maar ontstaat er ook een natuurlijk evenwicht. Door de komst van uitheemse schadelijke insecten kan dit evenwicht (tijdelijk) verstoord raken en is er kans dat er een plaag ontstaat.
Werken en feesten, vormt schoone geesten. Deze tekst stond boven de ingang van het onderzoekslab van Johanna Westerdijk. Op haar 24e gaf zij al leiding aan haar eigen laboratorium. Ze deed er onderzoek naar schimmels, o.a. de schimmel die de iepenziekte veroorzaakt (Ophiostoma ulmi).
Op 10 februari start het herdenkingsjaar voor deze bijzondere plantenziektekundige. Het is die dag precies 100 jaar geleden dat zij als eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland werd aangesteld.
Er is de laatste weken heel wat zout uitgestrooid over de Nederlandse wegen en fietspaden. Dit levert de planten die in de wegberm groeien behoorlijk wat stress op. Zoutstress om precies te zijn. In deze video wordt uitgelegd hoe planten hierop reageren.
De ene plant is beter bestand tegen zout dan de andere. Sommige planten hebben zelfs een voorkeur voor een zoute omgeving. Deens lepelblad (Cochlearia danica) bijvoorbeeld. Deze plant groeit vooral langs de kust. Maar tegenwoordig vind je de soort ook steeds vaker in gebieden langs de snelwegen. Een direct gevolg van strooizout. Meer >>
De biefstukzwam (Fistulina hepatica) is uitgeroepen tot paddenstoel van het jaar 2017. Deze opvallende, rode zwam komt vooral voor op eikenbomen. Biefstukzwammen kunnen tot wel 40 cm groot worden. Vooral bij oudere exemplaren lijkt het soms net of het bloed er vanaf druipt.
De biefstukzwam is een parasiet die de boom waarop hij groeit, langzaam verzwakt. De schimmeldraden (het mycelium) groeien tot in het hout van de boom en zuigen daar vocht en voedingsstoffen op. Door de opname van tannines uit de boom vormen zich op de biefstukzwam de opvallende rode ‘bloed’druppels.
Deze tomaten zijn ziek. De vreemde verkleuringen worden veroorzaakt door een plantenvirus, het pepinomozaiekvirus (PepMV). Door tomatenplanten in te enten, kun je dit voorkomen. Copyright: NVWA.
Mensen kun je inenten tegen sommige ziekten. Denk maar aan de griepprik. Maar hoe zit dat bij planten? Planten hebben geen immuunsysteem. Toch is het soms mogelijk om ze te vaccineren tegen virusziekten. Het gebeurt ook in de praktijk.
Tomatentelers kunnen hun planten een vaccin geven tegen het pepinomozaiekvirus (PepMV). Dit plantenvirus veroorzaakt bij zieke tomatenplanten vreemde verkleuringen (mozaiek) op de vruchten. Door de planten al in een vroeg stadium te vaccineren met een milde variant van PepMV, voorkom je dit. Het mechanisme waarbij je planten beschermt tegen een schadelijk virus door ze te vaccineren met een nauw verwant, niet agressief virus heet cross protection. Meer >>
Scholieren konden meedoen aan een essay wedstrijd met mooie geldprijzen. De opdracht was om een verhaal te schrijven over planten en hun belagers. Op 17 november werden de winnaars bekend gemaakt.De wedstrijd werd georganiseerd door de KNPV (de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging) die dit jaar haar 125e verjaardag viert.
Het hele jaar zijn ze druk geweest om het onkruid Japanse duizendknoop tegen te gaan. Dag in, dag uit hebben ze de woekerende onkruidplanten met wortel en al uit de grond getrokken en opgegeten. En nu, na een jaar, zijn de zes onkruidbestrijders uit Oosterbeek naar het slachthuis gebracht.
Het gaat hier natuurlijk om varkens, zes bonte Bentheimers om precies te zijn. Ze vormen een van de wapens in de strijd tegen duizendknoop. Deze uitheemse plant steekt ook in Nederland steeds vaker de kop op en kan veel problemen geven. De sterke wortels van het onkruid veroorzaken scheuren in wegen, riolen en funderingen van huizen.
De varkens wroeten de wortels uit de grond en eten ze op. Het is een van de vele manieren om de duizendknoop te bestrijden. Het werkt overigens alleen zolang er niet teveel eikels en kastanjes meer liggen, want dat vinden de varkens toch het allerlekkerst.
Lieveheersbeestjes worden ingezet als biologische bestrijders van bladluizen. Foto: J.Sullivan,Public Domain.
Verbeter de wereld, begin bij jezelf. En dat geldt ook voor gewasbescherming. Hoe zit het eigenlijk met het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de eigen tuin of op het veld van de voetbalclub? Uit een onderzoek blijkt dat 70% van de mensen denkt goed bezig te zijn. Ze gebruiken naar eigen zeggen geen chemische middelen voor de bestrijding van bladluizen, onkruid of groene aanslag op het terras: “Nee hoor, ik gebruik alleen azijn, chloor of spiritus”, melden ze, zonder dat ze doorhebben dat dit bijna net zo schadelijk is voor de bodem en het grondwater.
Ik wil wel, maar hoe?
Veel tuineigenaren willen wel biologisch bestrijden, maar weten niet goed hoe. Het begint eigenlijk al met het voorkomen van problemen: kies plantensoorten die goed bestand zijn tegen ziekten, strooi houtsnippers tegen onkruidgroei en zorg voor een goede afwatering om groene aanslag op tegels te verminderen. En als er een ziekte of plaag de kop opsteekt, probeer dan eens een biologisch middel.
Een drone met infraroodcamera zoekt naar zieke planten. Bron: Hogeschool Inholland
William, Bram, Chris en Lucien zijn vier studenten van Hogeschool Inholland uit Delft. Ze hebben een drone ontwikkeld waarmee je kunt speuren naar zieke planten. Dat is handig in de grote tuinbouwkassen in het Westland (of ergens anders natuurlijk).
De drone is uitgerust met een infraroodcamera. Deze camera registreert in korte tijd het infraroodspectrum bij alle planten in de kas en herkent op die manier de planten die ziek zijn.
Het infraroodspectrum van zieke planten wijkt namelijk af van dat van gezonde planten. Deze afwijking begint al een paar dagen voordat de zieke planten duidelijke vlekken, verwelking of andere symptomen laten zien. De drone bespaart een teler veel tijd. Bovendien kun je al in een vroeg stadium maatregelen nemen, waardoor verspreiding van de ziekte door de kas voorkomen wordt.
Met hun vondst hebben de jongens al verschillende nominaties en een prijs gewonnen.
Een ander interessant idee: De stressmeter voor planten
Deze keer gaan we niet voor de big five, maar willen we op zoek naar de small ten. En wel in de bodem van de eigen tuin. Want daar is heel wat te ontdekken. Sommige bodemdieren ben je liever kwijt dan rijk, zoals slakken die je planten kaalvreten. Maar regenwormen maken de grond juist vruchtbaar doordat ze plantenresten verteren en zorgen voor een goede bodemstructuur. Niet alleen dieren, ook bacteriën en schimmels hebben grote invloed op de plantengroei. Uit onderzoek blijkt: hoe meer verschillende micro-organismen in de bodem, hoe beter voor de plant.
Zwavelkopje, satansboleet, elfenbankje en pruikzwam…. Paddenstoelen hebben vaak de mooiste namen. En meestal heel toepasselijk. Op de foto zie je een pruikzwam (Hericium erinaceus), Lebrac CC-SA3.0.
De herfst is in aantocht en dus breekt ook de paddenstoelentijd weer aan. Wist je dat er per maand gemiddeld 7 nieuwe paddenstoelen ontdekt worden in Nederland? Meestal gaat het om soorten die ergens anders ook al voorkwamen. In zo’n geval hebben de nieuw ontdekte paddenstoelen wel een wetenschappelijke (Latijnse) naam, maar een Nederlandse naam ontbreekt nog. Mycologen uit Nederland en Vlaanderen hebben daarom dit jaar een inhaalslag gemaakt en voor 500 paddenstoelen en slijmzwammen een Hollandse naam bedacht. Wat vind je van Houtraketje, Oogstrelend piekhaarkelkje of Exotisch reikhalsje?
Do try this at home! Als een echte ‘lumberjack’ een boom te lijf gaan met een kettingzaag. Je kunt nu zelf proberen om bomen te strippen in de Game Limberjack >>.
Vier Nederlanders hebben deze week hun kettingzaag ingepakt en zijn afgereisd naar Polen. Daar gaan ze de strijd aan met andere stoere lumberjacks uit 30 landen. Tijdens dit WK Bosarbeid storten ze zich op disciplines als schijven zagen, stamstuk hakken, takken snoeien en ketting wisselen. Daarbij worden ze beoordeeld op veiligheid, snelheid en nauwkeurigheid.
Heb je nou zelf ook altijd al een keer met zo’n grote kettingzaag aan de slag gewild? Dan is daar nu de kans voor. En het is nog veilig ook, want virtueel!
Goed oefenen met deze Virtual Reality Game en dan kun je misschien volgend jaar voor het echie…
De plannen zijn er al: over een jaar of 15 zullen de eerste mensen zich vestigen op de planeet Mars. En om daar zelfvoorzienend te overleven hebben ze natuurlijk voedsel nodig. Liefst groenten en fruit. Om dit allemaal voor elkaar te krijgen, loopt er een uitgebreid onderzoek. Marsgrond heeft namelijk een andere samenstelling dan de aardbodem. Dit kan van invloed zijn op bijvoorbeeld de opname van zware metalen door de planten.
De eerste resultaten zijn ondertussen bekend. En wat blijkt? Wortels, radijsjes, erwten, aardappelen en tomaten groeien prima op Marsgrond. Maar zijn ze ook eetbaar? Dat blijkt inderdaad het geval te zijn. De hoeveelheid zware metalen in de groenten valt gewoon binnen de wettelijke norm. En hoe smaken de Marsgroenten? Hieronder is de eerste proeverij te zien…
Het nieuwe schooljaar komt eraan. Dat betekent weer hele dagen in een vol klaslokaal zitten. Niet altijd een pretje. Maar met een paar planten of een vaas bloemen erbij valt het misschien best mee.
Bloemen verbeteren het humeur van mensen volgens onderzoek. Zet dus eens een bosje bloemen of een paar plantjes in het klaslokaal en kijk wat er gebeurt. Foto: M. Bruckels, GFDL.
De planten zorgen voor verse zuurstof waardoor je wakker blijft. En, wat misschien nog wel belangrijker is, het humeur wordt een stuk beter. Uit onderzoek blijkt dat mensen zich prettiger voelen met een bloemetje in de buurt. Bovendien oordelen ze positiever over anderen.
Voordat de hele school in een bloemenzee verandert, moet je nog wel even weten dat niet alle bloemen geschikt zijn. Planten met een sterke geur kun je beter niet kiezen. Misschien vind jij ze wel lekker ruiken, maar een ander denkt daar heel anders over. En dat komt het humeur dan juist weer niet ten goede…
Een enorme, 200 jaar oude eik op het platteland van de V.S. werd door de speelfilm The Shawshank Redemption (1994), voor velen een teken van hoop. Acteur Morgan Freeman graaft tussen de wortels van de boom een kistje met geld en een brief van een bevriende mede-gevangene op. Hierin staat te lezen: “Hope is a good thing and no good thing ever dies.” Helaas geldt dit niet voor de boom. Een stevige windvlaag rukte vorige week de eeuwenoude eik met wortel en al uit de grond.
Een gezonde olijfboom (GFDL). Maar het kan ook anders… Lees hier meer >>
Ga je deze zomer op vakantie naar Zuid-Europa? Kijk dan eens rond of je zieke olijfbomen ziet staan. In 2013 dook namelijk de olijfbomenpest op in Europa. Vooral Italië is zwaar getroffen. Hele olijfboomgaarden zijn daar verwoest door de bacterie Xylella fastidiosa, de veroorzaker van de ziekte. Maar ook in Frankrijk is deze plantenziekte al gespot.
Zieke olijfbomen hebben bruine, verdorde takken en bladeren. Dit komt doordat de bacterie de houtvaten aantast. Een zieke boom produceert minder olijven en gaat vaak binnen twee jaar dood.
“Neem vooral geen stekjes van olijfbomen mee naar Nederland”, waarschuwen landbouworganisaties, “want de kans bestaat dat ook de bacterie meekomt.” Niet dat er hier nu zoveel olijfbomen groeien, maar de bacterie kan ook nog 200 andere plantensoorten besmetten! Meer >>
Op zoek naar de beste aardappel voor en lekker bordje friet.
Niet zomaar iedere aardappel is geschikt om lekkere friet van te maken. Ideaal is een dikke, langwerpige aardappel, met een goed zetmeelgehalte. Het liefst moet deze aardappel ook nog resistent zijn tegen de bekende aardappelziekte phytophthora. Leerlingen van Groenhorst Emmeloord mogen op onderzoek naar de beste frietaardappel. Ze maken zelf kruisingen tussen verschillende aardappelplanten en hopen zo uiteindelijk het perfecte, biologische aardappelras te ontwikkelen. Dat kan wel een tijdje duren. Wil je zelf virtueel en sneller aan de slag? Speel dan een dagje directeur van de frietfabriek.
Berry de Boom heeft bijna 200 vrienden op Facebook. Niet zo bijzonder denk je misschien. Maar Berry héét niet alleen De Boom, hij ìs ook echt een boom. De mooiste boom van Deventer om precies te zijn: een grote, eeuwenoude plataan (Platanus acerifolia), geplant in 1880 op de Kapjeswelle te Deventer.
Hiernaast zie je een selfie van Berry de Boom.
Meer weten over Berry of vrienden met hem worden?
Ga dan naar zijn Facebookpagina.
Kool- en pimpelmezen blijken een goed middel tegen overlast door eikenprocessierupsen. In dit filmpje is te zien hoe de vogeltjes zich tegoed doen aan jonge eikenprocessierupsen. Daarbij hebben de mezen nog geen last van de brandharen van de rups. Pas in een later stadium ontwikkelen de rupsen de irriterende brandharen. In de gemeente Emmen zijn nu 120 nestkasten opgehangen voor de mezen. Zo hopen ze de overlast door de eikenprocessierups onder controle te houden. Een mooi voorbeeld van biologische bestrijding!
